گلیسیرین: معرفی، کاربردها و انواع آن

گلیسیرین (Glycerin یا Glycerol) یک مایع بی‌رنگ، شفاف، بدون بو و با طعم شیرین است که به طور طبیعی در چربی‌های حیوانی و گیاهی یافت می‌شود. این ترکیب شیمیایی با فرمول C₃H₈O₃ یک الکل سه‌ظرفیتی (تری‌ال) است و به دلیل خواص مرطوب‌کنندگی، نرم‌کنندگی و حل‌پذیری بالا، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع آرایشی، دارویی، غذایی و صنعتی دارد

خواص فیزیکی و شیمیایی گلیسیرین

• فرمول شیمیایی: C₃H₈O₃
• وزن مولکولی: 92.09 g/mol
• دمای جوش: 290°C
• دمای انجماد: 17.8°C
• حلالیت: کاملاً در آب و الکل محلول است
• چگالی: 1.26 g/cm³
• ویسکوزیته: بالا (چسبندگی زیاد)
• هیگروسکوپیک: جذب رطوبت از هوا

– انواع گلیسیرین

گلیسیرین بر اساس منبع تولید و درجه خلوص به چند دسته تقسیم می‌شود:

گلیسیرین گیاهی (Vegetable Glycerin)

• منبع تولید: از روغن‌های گیاهی مانند نخل، نارگیل، سویا و کلزا به دست می‌آید.
• کاربرد: در صنایع آرایشی، دارویی و غذایی (به‌ویژه برای افراد گیاهخوار یا وگان).
• مزیت: بدون محصولات حیوانی، مناسب برای پوست حساس و کودکان.
• استاندارد: USP, Food Grade, Kosher, Halal

گلیسیرین حیوانی (Animal Glycerin)

• منبع تولید: از چربی‌های حیوانی (مانند چربی گاو یا خوک) در فرآیند صابون‌سازی یا تولید بیودیزل.
• کاربرد: در برخی صنایع دارویی و صابون‌سازی سنتی.
• معایب: برای افراد گیاهخوار، مسلمانان و یهودیان مناسب نیست (مگر با تأیید حلال یا کوشر).

گلیسیرین مصنوعی یا سنتزی (Synthetic Glycerin)

• منبع تولید: از پروپیلن (مشتق پتروشیمی) در فرآیند شیمیایی سنتز می‌شود.
• کاربرد: در صنایعی که نیاز به خلوص بالا دارند، مانند داروسازی و الکترونیک.
• مزیت: کنترل دقیق خلوص و عدم وجود آلاینده‌های بیولوژیکی.
• معایب: گران‌تر و کمتر در صنایع غذایی استفاده می‌شود.

کاربردهای گلیسیرین

صنایع آرایشی و بهداشتی

• مرطوب‌کننده در کرم‌ها، لوسیون‌ها، شامپوها و بابات
• جلوگیری از خشکی پوست و مو
• افزودنی در خمیردندان و دهانشویه

صنایع دارویی

• حلال داروها (به‌ویژه در داروهای خوراکی و قطره‌ها)
• نرم‌کننده در قرص‌های جویدنی و کپسول‌ها
• تولید نیتروگلیسیرین (داروی قلبی)

صنایع غذایی

• نگهدارنده رطوبت در شیرینی‌ها، کیک‌ها و آبنبات‌ها
• جایگزین شکر برای دیابتی‌ها (کالری کمتر و GI پایین)
• حلال طعم‌دهنده‌ها و رنگ‌های خوراکی

صنایع شیمیایی و صنعتی

• تولید رزین، پلی‌اورتان و پلاستیک‌های انعطاف‌پذیر
• ماده ضدیخ در سیستم‌های خنک‌کننده
• ماده اولیه در تولید دینامیت (نیتروگلیسیرین)